لاک تراشی؛ هنری به وسعت تاریخ چوب
تاریخ انتشار: ۲۷ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۱۰۶۶۶۲
ایسنا/مازندران وقتی سخن از لاک تراشی به میان میآید ناخودآگاه یاد چوب، تیشه، مُغار و سوهان میافتیم، ابزاری که با دستان هنرمندانه مردان و زنان مازندرانی به قدمت تاریخ با ضربههای تیشه به چوبهای بریده از درخت، سازهای خلق میکنند که گویا به همان چوب بیجان روح دوباره دمیده شده است.
این هنر زیبا و مبتکرانه از صنایع اصیل مردم خطه شمال ایران بهخصوص مازندران است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
هنر لاک تراشی(چوتاشی) یا کچه تراشی به مهارتی بیش از مهارت یک نجار یا چوب تراش معمولی نیاز دارد. هنر لاک تراش با استفاده از شناخت کافی از چوب و طبیعت، خود از دو هنر دست و ذهن خلاق نسبت به داشتههای فرهنگی و تاریخی، تلفیقی بیبدیل ایجاد میکند.
هنر لاک تراشی قدمتی بیش از هشت یا ۱۱ هزار ساله دارد. از گذشتههای دور استادکاران با استفاده از ریشه و تنه درختان جنگلی بدون بهرهگیری از ابزار کار مدرن و با ابزاری مانند تیشه و مغار، ظروف چوبی مانند پارچ، لاکچه، لاک نان، لاک قند ریزکن، کَچِه، کوچِلِر، آب گردان، کِتِرا و غیره که با نقوش اسطورهای و الهام گرفته از طبیعت اطراف منقوش میشود، تولید میکردند.
در استان مازندران این هنر تا چند سالی رو به فراموشی سپرده شده بود و جز تعدادی محدود کسی دیگر به این هنر زیبا نمیپرداخت و اغلب آنها در پستوی خانههای خود با توجه به شغل آبا و اجدادی، دستان هنرمندانه شان را بر روی چوب حرکت میدادند و هنری زیبا خلق میکردند.
اما رویگردان شدن نسل جوان و همچنین پدر و مادرانمان از ظروف پلاستیکی و مضراتی که این مواد برای انسان و محیط زیست دارد، بازهم اقبال را به سمت استفاده بیشتر از چوب که در عین زیبایی، برای انسان و طبیعت ضرری ندارد متمایل کرده است.
بارها در نمایشگاههای متعدد صنایع دستی، مردی لاکتراش را دیدم در غرفهای مزین به آثار چوبی زیبا؛ مشغول آفرینش کارهای خارق العاده با چوب بوده است، از صندوقچه گرفته تا کترا، چنگال، کچه، آب گردان و لاک نان بود.
"مقصود کلوانی" را میگویم، همان که سالیان سال است هنر زیبای لاک تراشی را از پدر خود آموخت و طی ۲۰ سال گذشته آنرا دنبال کرده است و به علاقمندان این رشته هم میآموزد.
وقتی با دستان هنرمند خود مشغول کار و تراش چوب با ابزار مخصوص است گویی؛ از همه دنیا میبُرد و تنها به آفریدن یک اثر هنری دیگر فکر میکند.
چندی پیش فرصتی دست داد تا گفتوگویی با این استاد هنرمند لاک تراشی از خطه کجور نوشهر داشته باشم.
وی که در حال حاضر به عنوان یکی از هنرمندان بزرگ لاک تراشی در مازندران و بخصوص غرب استان و شهرستان نوشهر مطرح است خود را از صنعتگران صنایع لاک تراشی "نبی دشت" روستای "نیتل" از بخش کجور نوشهر معرفی کرد و د. گفت و گو با ایسنا گفت: لاک تراشی را از پدرم که لاک تراش ماهری بود در روستای نیتل کجور آموختم و برای اینکه این صنعت زیبا فراموش نشود به این هنر روی آوردم و در حال حاضر مدت ۲۰ سال است که در این رشته فعالیت دارم.
وی که قدردان حمایتهای اداره صنایع دستی، میراث فرهنگی نوشهر و سایر مسئولین این شهرستان است افزود: خوشبختانه توانستم به چند نفر از علاقمندان این رشته لاک تراشی را بیاموزم و آنها خود موفق به دریافت مجوز این هنر زیبا شدند و کار میکنند.
وقتی به دستان این هنرمند مازندرانی نگاه میکنیم رد ابزار لاک تراشی بر روی تمام بندهای انگشتان کلوانی جا خوش کرده است. به گفته این لاکتراش، تاکنون توانسته آثار زیبایی را با ساخت لاک جوله، کلز، لاک دانه پاش، قندچوله، قاشق، صندوقچه، ملاقه، کتراچ به یادگار بگذارد.
نبود بازارچه دائمی صنایع دستی و سرگردانی هنرمندان
این استاد لاک تراشی با بیان اینکه مهمترین نیاز هنرمندان صنایع دستی شهرستان ایجاد بازارچه دائمی فروش صنایع دستی است، تصریح کرد: متاسفانه این منطقه از داشتن بازارچه صنایع دستی برای فروش محصولات بیبهره است و ما هنرمندان این صنعت ناچاریم هر از گاهی در نمایشگاههای مختلف استانی و کشوری شرکت کنیم و محصولات خود را به فروش برسانیم.
کلوانی با اشاره به مکاتبات زیادی که در این زمینه با مسئولان شهرستان اعم از فرماندار، اداره صنایع دستی وشهرداری داشته است، تاکید کرد: گرایش مردم به سمت صنایع چوبی لاک تراشی روزبه روز در حال افزایش است اما متاسفانه مکان دائمی به عنوان بازارچه در شهرستان نوشهر وجود ندارد.
وی تهیه مواد اولیه را یکی دیگر از مشکلات هنرمندان این رشته (کار با چوب) برشمرد و گفت: چوب یکی از مواد اولیه کار ما است که بسیار مهم بوده و باید از چوبی استفاده شود که دوام و ماندگاری بالایی داشته باشد مثل چوب "درخت افرا" که محکم است و معمولا قسمتی از ریشه این درخت که افتاده باشد بسیار ماندگاری دارد اما ساقه دوام چندانی ندارد.
این هنرمند نامی در رشته لاک تراشی، بیان کرد: یک درخت افتاده که به دست یک هنرمند لاک تراشی برسد به طبیعت لطمهای وارد نمیکند اما به یک اثر هنری زیبا تبدیل میشود.
کلوانی خاطرنشان کرد: تا اینجای کار مدیرکل منابع طبیعی، رئیس و کارشناس میراث فرهنگی و صنایع دستی نوشهرکمک کردند اما نیازمند توجه بیشتر است.
وی با ابراز تاسف از اینکه هنرمندان زیادی در حوزه چرم و چوب به دلیل حمایت نشدن از کشور مهاجرت کردهاند، گفت: اگر این حمایت از سوی مسئولان صورت گیرد هنرمندان و صنعتگران امیدوار به کار خواهند شد زیرا بزرگترین خواسته یک هنرمند فروش محصولات تولید شده است.
این هنرمند لاک تراشی یادآور شد: اگربه صنعتگران ما خصوصا در حوزه لاک تراشی که در حال احیاء است کم کاری نشود پا میگیرد ولی اگر قرار باشد این حمایت به کندی صورت گیرد باز هم رو به فراموشی میرود.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: منطقه مازندران استانی شهرستانها نوشهر لاک تراشی استانی اجتماعی استانی سیاسی استانی ورزشی استانی اقتصادی صنایع دستی لاک تراشی هنر زیبا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۱۰۶۶۶۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
میمند فارس شهر ملی شیشهگری میشود
مریم جلالی در مراسم بزرگداشت روز ملی شهر میمند و برگزاری جشنواره گل و گلاب گفت: میمند ظرفیتهای اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی زیادی دارد که باید این ظرفیتها در خدمت ارزشافزوده و ارزشآفرینی شود.
معاون صنایعدستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایعدستی افزود: رویدادها زمینه تقویت توجه را ایجاد میکنند و تقویت توجه نخستین گام در راستای متمایزسازی و ایجاد وضعیت مطلق است.
جلالی افزود: بهعنوان معاون صنایعدستی وزارت میراث فرهنگی و همکارانم در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان فارس به دنبال این هستیم که ظرفیتهای میراث فرهنگی و آنچه ریشه در تاریخ دارد بهاضافه جاذبههای گردشگری در کنار محصولات صنایعدستی یک پیوستاری درست کند که به اقتصاد منطقه کمک کند که لازمهاش همگرایی خانواده است.
او ادامه داد: خانواده چه در سطح کوچک چه در سطوح محله، شهر، شهرستان و استان باید رویکرد اقتصاد هویت بنیان را سرلوحه قرار دهند و ما هم بتوانیم تسهیل گری و رفع موانع کنیم.
جلالی او در ادامه خطاب به مسئولان و مدیران حاضر در این جلسه گفت: تمامی مسئولان و مدیران میراث فرهنگی، استانداری و دیگر ادارات دولتی فرزندان این دیار هستند و مانند یک خانواده کار میکنند و وقتی خانواده مبنا باشد دیگر فرقی نمیکند من چه سهمی دارم این همکاری و همافزایی و همجوشی باید منجر به این شود که ما معیشت عزتآفرین داشته باشیم.
معاون صنایعدستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایعدستی با ابراز خرسندی از اینکه اینجا خانوادهها را در کنار مسئولان میبینم و این مسئولیتی که وجود دارد یکی در خانواده و دیگری پسر و خواهر و مادر خانواده است و این فضای خانواده محوری در سالی که مشارکت مردم در تولید حسابشده بسیار قیمتی است.
جلالی در ادامه تأکید کرد: صنایعدستی و هنرهای سنتی هوش و استعداد تاریخی ماست و یک پیوستار کامل است یعنی یک هوش و حکمتی بوده بهطوریکه ازگلی که میروییده گلاب در ظرف مسی درست میشود و بعد شیشه درستشده و ترکهبافی برای نگهداری شیشه درستشده و این توسعه است و ما باید سوار بر آن اقتصاد هویت بنیان را رونمایی کنیم.
او با اشاره به اینکه به همت شما صنایعدستی و هنرهای سنتی فردای روشنی را دارد اضافه کرد: میراث فرهنگی ما تنها میراث، ملموس نیست بلکه در برگ این گلها قصهها و لالاییهایی نهفته است و روایتهایی که در دنیای امروز ارزشافزوده دارد.
معاون صنایعدستی وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایعدستی با اشاره به اینکه قصه میمند خریدار دارد و ما باید ان را روایتگری کنیم تا دنیا این قصهها را خریداری کند.
او به ذکر مثالهایی به تکمیل سخنانش پرداخت و گفت: یک روزگاری جمشید و اردشیر و شاپور کشورگشایی میکردند و جهانگشایی قدرت بود، یک روزگاری جهان دانی و اطلاعات قدرت بود و امروز جهان ارایی قدرت است و به همه دلیل ایران قدرت سوم را ایجاد کرده است و میتواند حرف در جهان داشته باشد، چون روایتهایی زیبایی دارد.
جلالی بابیان اینکه شیشهگری یکی از مهارتهای اصیل میمند در کنار گلابگیری بوده و صنعت شیشهگری میتواند به دلیل بازیافت و دوست دار محیطزیست بودن، به ترویج گلابگیری کمک کند ابراز امیدواری کرد که عزم مسئولان محلی مبنی بر ایجاد کارگاهها بتواند شاخصهای شهر ملی شیشهگری را برای میمند فراهم کند و ما هم تلاش میکنیم این پرونده کامل شود و بتوانیم در آیندهای نزدیک شهر ملی شیشهگری را در میمند داشته باشیم؛ بنابراین گزارش دکتر مریم جلالی معاون صنایعدستی وزیر میراث فرهنگی گردشگری و صنایعدستی و دکتر محمد ثابت اقلیدی مدیرکل میراث فرهنگی گردشگری و صنایعدستی استان فارس و هیات همراه امروز با سفر به شهرستان فیروزآباد ضمن حضور در مراسم روز ملی میمند از کارگاههای شیشهگری، گلابگیری همچنین مزارع گل محمدی و تعدادی از اقامتگاههای سنتی و بومگردی شهر میمند بازدید کردند.
باشگاه خبرنگاران جوان فارس شیراز